İşte Anadolu basınının sorunları!

ANKARA - BİK Genel Kurulu Anadolu Gazete Sahipleri Temsilcisi ve Yönetim Kurulu Üyesi Mustafa Arslan, 5 ayda Van, Adana, Osmaniye, Hatay, Kahramanmaraş, Malatya, Siirt, Bitlis, Muş, Şırnak, Kars, Ağrı, Iğdır, Ardahan, Erzurum, Erzincan, Artvin, Rize, Bayburt, Gümüşhane, Trabzon, Niğde, Aksaray, Nevşehir, Kırşehir, Kayseri, Sivas, Afyon , Kütahya, Çorum, Kastamonu, Karabük, Kırıkkale, Tekirdağ, Edirne, Kırklareli, Eskişehir, Bilecik, Sakarya, Kocaeli, Balıkesir, Çanakkale, Bursa, Antalya, Isparta, Burdur, Muğla, Manisa, Denizli, Aydın, Uşak, İzmir, Ankara, Bolu, Düzce, Zonguldak, Bartın, Sinop, Samsun, Ordu, Giresun, Tokat, Elazığ, Bingöl, Diyarbakır, Batman, Mardin ve Şanlıurfa'daki yerel gazetecilerle bir araya geldiklerini aktardı.

Anadolu basınının sorunlarını bir rapor haline getirdiklerini belirten Arslan, bu sorunların başında ise resmi ilanları göstererek, "Geçtiğimiz yıl ve yıllara oranla resmi ilanlarda büyük oranda düşüş yaşandığı gözlenmiştir. Yerel idarelerin resmi ilanlardan kaçınma eğiliminde olduğu, ilanları Milli Eğitim Bakanlığı taşıma ihalelerinde olduğu gibi, birleştirme, ilanları bölmek sureti ile eşik değerlerin dışına taşıyarak ilandan kaçınıldığı, acil alım kapsamına alınmak sureti ile ilanların yayımlanmadığı, Köylere Hizmet Götürme Birlikleri'nin resmi ilanlardan muaf olması, ihalelerde açıklık ve yarışmayı engelleyici yönde etki doğurmakta, gazetelerde de ilan yayımlanmasına yol açtığı, Hastaneler Birliği Genel Sekreterlikleri'nin kurulmasından sonra özellikle ilçelerin Sağlık Bakanlığı ilanları ile ilgili sıkıntılar yaşadığı, Orman emvali üreten illerimizde Orman Bakanlığı taşra teşkilatının Ordu dışında ihale ilanından kaçınmakta olduğu, özelleştirmeler nedeni ile ilan kayıplarının yaşanmakta olduğu" tespit ettiklerini belirtti. 

Arslan diğer maddeleri ise şöyle sıraladı:

"-İcra –İflas İlanları’nın, Yargıtay 12. Dairesi’nin müteaddit ictihadi kararlarına rağmen 50 binin üzerinde tiraja sahip gazetelere verilmesinin yaygın bir yaklaşım olduğu,

-Küçük iller ve ilçelerde asgari kadronun fazlalığından şikayet edildiği,

-Kurum şubesinin yeni açıldığı illerde bayi satışını yakalama konusunda sıkıntıların yaşandığı,

-Sorumluluk alanının Büyükşehir Yasası nedeni ile artması ve benzeri nedenlerle kontrol hizmetlerinde zamanlama sorunu yaşandığı ve genel müdürlük kontrol servisinin gerek Kurum şubesi bulunan iller gerekse ihtilaf durumlarında kurum şubesi olmayan illerdeki kontrol taleplerine yoğun çalışma yürütmelerine karşın cevap vermekte zorlandığı,

-Mevzuatımızda meydana gelen değişikliklerin gerek gazete sahipleri gerekse kurum şubesi bulunmayan illerde ve hatta kurumumuzun şubesi bulunan illerde zamanında ve yeterince anlaşılmadığı, eğitim eksiği olduğu –Şırnak’ta 2011 Yılı’nda Genel Kurulumuz’un aldığı karar gereği SGK ve Maliye tahakkuklarının yeterli olmasına rağmen Valilik Basın Müdürlüğü tarafından, üçer aylık dönemlerde ödeme yapılamaması durumunda mahsup uygulandığı-,

-Büyükşehir Yasası’nın yakın zamanda yürürlüğe girmesi nedeni ile idarelerin yeni duruma uyum sağlamakta zorlandığı, il özel idarelerinin yapmakta olduğu işler konusunda geç kaldığı, yeni büyükşehirlerde uyum sorunun çok daha fazla olduğu, köylere hizmet götürme birliklerinin büyükşehirlerde kapanması sonrasında beklenen ilan artışının henüz gerçekleşmediği, büyükşehirlerdeki ilçe gazetelerinin özellikle icmaller konusunda mesafe kat etmesi gerektiği,

-Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da gazetelerin hayatiyetinin devamının büyük önem arz ettiği, bazı gazetelerin olağanüstü şartlarda yayınlarını sürdürme konusunda inanılmaz çaba gösterdiği, çözüm süreci olarak adlandırılan dönemden sonra meydana gelen olayların olumsuz etkilerinin yaşandığı –Muş Varto’da bir gazetemizin matbaasının yakıldığı, Van’da bazı gazetelerimizin sahiplerinin şehri terk etme seçeneklerini değerlendirdiği-, 7-8 Ekim olaylarından sonra bölge insanının artık huzursuzluk istemediği ve olaylara karışanlar ile neden olanlardan rahatsız olduğu,

-İnternet sitelerine de resmi ilan ve reklam verilebilmesini öngören kanun taslağının tedirginliğe neden olduğu, bu amaçla ilave kaynak oluşturulması gerektiği,

-195 Sayılı Kanun’un açık amir hükmüne rağmen, resmi ilan ücretlerinin ödemelerinin geciktirildiği, KDV ve gelir vergisi ödemelerinin çoğu zaman ilan ücretleri alınmadan yapılmak zorunda kalındığı,

-Sütün santim hesaplamalarında ihtilaflar yaşandığı ve yeknesaklığın olmadığı,

-Sütun santim ücretlerinin tespitinde Anadolu Gazeteleri’ne üstlendikleri fonksiyon ve karşı karşıya bulundukları ağır ekonomik şartlar da göz önünde bulundurularak pozitif ayrımcılık yapılması konusunda, karar mercii Bakanlar Kurulu nezdinde girişimde bulunulması gerektiği,

-Tevkifat uygulamasının pratikte sıkıntılara neden olduğu ve resmi ilanlarda KDV’nin yüzde 1 olarak belirlenmesi gerektiği,

-Kamuoyunda yıpranma payı olarak bilinen uygulamanın 2.5 yıla inmesi ve sarı basın kartı şartına bağlanmasının son derece yanlış olduğu,

-Kurumun basın derneklerine yapmakta olduğu yardımların tabana yayılması konusunda talep ve serzenişlerin yaşandığı,

-BİK Kanunu’nun eskidiği, ihtiyaçları karşılamaktan uzak olduğu, genel kurul yapılanmasında basın gurubunda doğrudan temsil yerine tüm üyeler için seçim şartının gelmesi gerektiği, sendikal temsilin toplumda karşılığı olmadığı, İstanbul-Ankara-İzmir’in gazetesi, gazetecisi ve basın meslek örgütünü önceleyen yaklaşımın değişmesi, kurumun şube olmayan yerlerde temsilcilikle görevlerini yerine getirmesi, Anadolu Gazeteleri’ne de kredi verilebilmesi gerektiği,

-BYEGM Sarı Basın Kartı Komisyonu’nda da temsil sorunun olduğu ve düzeltilmesi gerektiği hususları tespit edilmiştir.

Bu çerçevede;

1-Resmi ilanlar konusunda , 195 Sayılı Kanun, Kamu İhale Kanunu ve Yargıtay’ın İctihadi Kararları’na aykırı olmak üzere yerel ve genel idarenin kimi unsurlarının iş ve eylemler içinde olması nedeni ile konuya ilişkin yakın takip ve gerekli hallerde suç duyurusunda bulunulmasının uygun olacağı,

2- Tiraj ve asgari kadro konusundaki mevzuat değişikliği taleplerinin önce Genel Müdürlük ve Yönetim Kurulunda sonra gerekiyorsa Genel Kurul’da oluşturulacak bir komisyon tarafından değerlendirilmesinin faydalı olacağı,

3-Kontrol hizmetlerinde yeni bir sisteme geçilmesi gerektiği; bu amaçla Genel Müdürlük’ten iki personelle yapılan denetimler yerine bir Genel Müdürlük bir şube müdürlüğü ve bir basın temsilcisinden oluşan kontrol kurulları ile bu görevin yerine getirilmesinin daha hızlı ve etkin olabileceği, şube bulunmayan iller içinse Genel müdürlük ve yakın şubelerden bir görevli konusunun değerlendirilebileceği,

4-Eğitim faaliyetlerine ağırlık verilmesi, gerek kurum şubeleri ve kurum şubesi bulunan illerdeki gazetelerin muhasebe ve yazı işleri personeline geçmişte uygulanan eğitimin ivedilikle verilmesi, ilaveten kurum şubesi bulunmayan illerde valilik basın müşavirleri eğitiminin en kısa sürede gerçekleştirilmesi gerektiği, yapılan mevzuat değişikliklerine ilişkin kısa ve anlaşılabilir bilginin gazete sahiplerine ulaştırılması gerektiği,

5-Doğu ve Güneydoğu’daki özel durum nedeni ile genel müdürlük ve genel kurulca alınması gereken tedbirler olup olmadığı konusunda tespit yapılması, kurum şube müdürlükleri ile valilik basın müşavirliklerinden rapor alınmasının faydalı olacağı,

6-İnternet sitelerine resmi ilan ve reklam verilebilmesine ilişkin yasanın olumlu olduğu ve fakat çıkacak yönetmelikte tıpkı kağıt gazetelerde olduğu gibi, yayın yeri, asgari kadro, vergi kaydı ve tıklanma kriterlerinin getirilmesi gerektiği ilaveten kağıt gazetelerin resmi ilanlar konusunda olağanüstü sıkıntılar yaşadığı bir dönemde gazetelerin paylarından bir parça koparma kolaycılığına gidilmemesi ek kaynak oluşturulmasının zaruri olduğu,

7-Kasım Genel Kurul gündeminde yer alan basın derneklerine yardım ile sütun santim hesaplama tekniği konusundaki adımın memnuniyetle karşılandığı,

8- Resmi ilan ve reklamların dışında sektörü konfeksiyon değil terzi usulü destek paketinin –hazine destekleri, KOSGEB destekleri ve kalkınma ajansları destekleri bağlamında- açıklanması gerektiği, KDV, SGK işveren payı, makine teçhizat desteği sağlanmasının hayati önem taşıdığı,

9- Yukarıda 12. Maddede ifade edilen yönde Kanun’da değişiklik yapılması konusunda gayret edilmesi gerektiği ,

10- BİK Genel Kurulu’nun son yıllarda kurum mevzuatında yapmakta olduğu düzenlemelerin memnuniyetle karşılandığı, aynı çerçevede girişimlerin devam etmesi gerektiği, konuları tarafımızca değerlendirilmiştir.

Anayasa’da karşılığını bulan haber alma ve basın özgürlüğünün hayata geçmesi, yerel demokrasinin işlerliği, kamu denetiminin gerçekleşebilmesi, eğitim, istihdam ve ortak toplumsal değerlerin sürdürülebilirliği açısından Basın İlan Kurumu mevzuatı çerçevesinde verilmekte olan resmi ilan ve reklamlar hayati önemi haizdir. Dünyada çeşitli yöntemlerle basına destek verilmektedir. İngiltere’de BBC’ye yıllık 3 milyar sterlin yaklaşık 10 milyar TL kaynak aktarılmakta, Fransa’da her üniversite öğrencisine bir adet gazete ücretsiz olarak verilmekte, Azerbaycan’da doğrudan kaynaklarla basın desteklenmektedir. Basını besleme haline getirmeden, özgürlük ve özgünlüğünü korumak, vazgeçilmez bir kamu görevinin yerine getirilmesini sağlayacaktır. Gezilerimizde tespit ettiğimiz, kamu kaynaklarını koruma ve benzeri güdüler ile kanunlara aykırı olarak ilanlardan imtina etme, her şeyden önce kamu yönetiminde şeffaflığı engelleyen , kamu menfaatini haleldar eden bir durumdur.

Geçtiğimiz 50 yılda, yerleşik geleneği, adil duruşu ile temayüz eden BİK, Türk Basını’nın kurumsallaşması noktasında vazgeçilmez bir görevi başarı ile yerine getirmiştir. Gelinen noktada, yapısal dönüşümle, tıpkı çevrenin merkeze yürüyüşünde olduğu gibi, Türkiye’nin çok renkli, çok sesli ve zenginliğinin ifadesi olan Anadolu Basını’nı yaşatacak, kurumsallaştıracak, örgütleri ile güçlü kılacak bir BİK özlemimizdir. Öte yandan, BİK eli ile yazılı basın desteklenirken, aynı kamu görevini yerine getiren radyo ve televizyonların reklamlarından pay alınması tezat teşkil etmektedir. Yazılı basın ve görsel ve işitsel basın ile elektronik medya denetime tabi kamu kaynakları ile kamu yararına olmak üzere desteklenmeli, bu alanda bir yaklaşım bütünlüğü sağlanmalıdır."